Controle is een illusie

 

Alles onder controle?

Ik hou van inspirerende quotes - en die hieronder van Adi Da Samray is een van mijn favorieten.´Relax, nothing is under control´.... Het heeft me mede geïnspireerd tot het schrijven van dit stuk. Want controle willen hebben én houden is voor heel veel mensen een thema, mijzelf inclusief. In deze moderne samenleving met onze drukke, complexe levens is het ook steeds ingewikkelder geworden om alle ballen in de lucht te houden. Ondertussen zijn we met zijn allen verslaafd geraakt aan controle. Maar de grap is: controle bestaat helemaal niet! Dat is een diepverankerde en wijdverbreide illusie. Toch geloven de meeste mensen er nog hardnekkig in ....

 

 

Van controledrang tot control freak

De neiging controle uit te willen oefenen, laten we het controledrang noemen, zie je overal terug. Pieker je veel, maak je je zorgen? Zie je de dingen het liefst op jouw manier worden gedaan? Kan je moeilijk iets aan een ander overlaten? Probeer je weleens iets af te dwingen? Ben je veel bezig met duwen en trekken om dingen voor elkaar te krijgen? Ben je iemand die dingen graag tot in de puntjes plant? Of misschien probeer jij alles altijd zoveel mogelijk in de hand te houden, met inbegrip van je eigen gevoelsleven? Dit zijn zomaar een aantal voorbeelden.

Onze controledrang beperkt zich helaas niet tot onze eigen levens, zelfs over anderen proberen we controle uit te oefenen! En dit geldt echt niet alleen voor de zogenaamde ‘control freaks’ onder ons .... want dat is uiteindelijk slechts een gradatieverschil.

 

Go with the flow

Hoewel controle heel reëel kan aanvoelen, is het in essentie een illusie. Uiteindelijk hebben we bijster weinig onder controle, ook al dénken we van wel. Het leven beweegt door ons heen en in die zin worden  we geleefd. Je kan daarin meebewegen (‘go with the flow’), of er tussenin gaan zitten en je verzetten. In het laatste geval blokkeer je de stroom en op die manier vormen we zelf meestal het grootste obstakel in ons eigen leven. Terwijl de levensstroom en het universum natuurlijk ontelbare malen krachtiger zijn dan wij als mens! Daar tegenin gaan is zinloos en kost bovendien ontzettend veel energie.

 

 

De onderliggende oorzaak van controle willen houden

Wat zit er nou precies achter onze hardnekkige controlebehoefte? Waarom laten we ons er - vaak onbewust - door (ver)leiden? Een belangrijke reden is dat controle een gevoel geeft van zekerheid. Van veiligheid en een zekere mate van voorspelbaarheid. Want het leven is van zichzelf nu eenmaal onvoorspelbaar .... en er zijn ook geen absolute zekerheden of garanties te geven, behalve dat we allemaal sterfelijk zijn. Dit soort (existentiële) onzekerheid roept bij veel mensen angstgevoelens op. En die lastige gevoelens willen we heel graag vermijden. Achter de behoefte aan controle zit dus vrijwel altijd angst. Of het nu gaat om angst voor het onbekende, angst voor verandering, angst om niet goed genoeg te zijn, te falen, afgewezen te worden door anderen, angst voor pijn/lijden, de dood, of iets anders. 

Ook de ervaringen die je in je leven hebt opgedaan, spelen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een ongezonde controlebehoefte. Als je je ooit overweldigd hebt gevoeld door bepaalde mensen of gebeurtenissen met alle bijbehorende gevoelens, is de kans groot dat je controle als beschermingsmechanisme bent gaan gebruiken. Zodat je je een volgende keer ‘in control’ zou kunnen voelen in plaats van overspoeld te raken. Controle uitoefenen helpt ons, zo denken we, om grip te houden op onszelf en op ons leven.

 

OEFENING:  Hoe zit het eigenlijk met jouw controlebehoefte?

-> Als je wil leren om de controle wat meer los te laten, zul je je allereerst bewust moeten worden van waar je (aan) die controle vasthoudt. Dat kun je bijvoorbeeld doen door een lijstje te maken van verschillende levensgebieden - je werk, vrije tijd, relaties, gezondheid, etc. - en situaties waarbij je merkt dat jouw controlemechanismen (over)actief worden. Waar wil jij allemaal graag de controle over hebben? Zo weet je waar je aan kunt werken.

 

Waar controledrang toe kan leiden

Controle is op zichzelf beschouwd trouwens niet iets slechts of negatiefs. Waar het ongezond wordt, is als je eigen controlebehoefte je niet (meer) dient. Als je merkt dat het je belemmert op jouw pad. Als het je gespannen of angstig maakt. Als je er teveel van in je hoofd bent gaan zitten of structureel teveel hooi op je vork neemt. Het kan zelfs leiden tot fysieke klachten, zoals gespannen spieren, hoofdpijn of maag/darmproblemen. Misschien merk je ook wel dat het doorwerkt in jouw relaties met andere mensen. Dat je er conflicten van krijgt met je partner, of er moeilijkheden van ondervindt in de samenwerking met collega´s. 

Hoe dan ook, je controlemechanismen draaiende houden vraagt ontzettend veel van jouw systeem. Controle houdt ook altijd een bepaalde verkramping in. En als je er teveel aan blijft vasthouden, zal het leven je vroeger of later gaan uitdagen om los(ser) te laten. Bij mij gebeurde dat op reis in Marokko, waar ik heel ziek in het ziekenhuis belandde, acuut geopereerd moest worden en niets anders kon doen dan me over te geven aan het proces. De les was eigenlijk meteen duidelijk voor me, al was ik wat minder blij met de manier waarop ik die moest leren .... ;-)

 

 

Loslaten = Vrijheid + Ontspanning

Dat brengt me bij het tegengif voor controledrang: vertrouwen, loslaten, overgave. Dit is voor de meeste mensen een flinke uitdaging .... Toch kun je deze dingen leren!

Het adagium ´vertrouwen is goed, controle is beter´ klopt dus ook niet. Het is juist niet  de bedoeling om meer controle uit te oefenen, maar om wat meer te gaan vertrouwen! Op jezelf, op het leven en op andere mensen. Het loslaten van controle maakt dat jij aan vrijheid wint. Dit betekent echter heus niet dat je alles dan maar op zijn beloop moet laten .... Wat je wél mag doen, is kleine stapjes zetten en jezelf uitdagen om te gaan oefenen met ander gedrag.

Als je eenmaal leert loslaten en de controle wat meer kan laten varen, betekent dit dat je pas écht kan ontspannen. En dat is je natuurlijke staat. Dan kunnen de dingen ook op een meer natuurlijke, moeiteloze wijze ontstaan. Laat het citaat bovenaan nog maar een keertje tot je doordringen .... Dat helpt om de illusie van controle door te prikken en een en ander in het juiste perspectief te zien; een veel ruimer perspectief dan dat van geloven in en vasthouden aan controle!

 

-> Zou je mij graag even willen spreken, om te kijken of en hoe ik jou persoonlijk verder kan helpen hierbij? Boek dan nu (gratis en vrijblijvend) een Discovery Call!

 

Oorspronkelijk gepubliceerd op: 26 november 2017 - © Luminessenz